سنخ‌شناسی طلاق بر اساس تجربۀ زیستۀ زوجین طلاق‌گرفته (مورد مطالعه شهر خرمآباد)
محورهای موضوعی : آسیب‌های اجتماعی مرتبط با همسرگزینی، تغییر الگوهای ازدواج، طلاق و ناپایداری خانواده
کرم الله جوانمرد
1
(استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه حضرت ایت‌الله العظمی بروجردی، بروجرد، ایران )
کلید واژه: طلاق, ساختار و عاملیت, نظریه زمینه¬ای, خرمآباد,
چکیده مقاله :
خانواده به عنوان مهمترین نهاد تاریخ اجتماعی بشر، در دوران اخیر درگیر مسائل جدی شده است. در این بین طلاق، پدیدهای است که در پنج آسیب کلان و دارای اولویت کشور جای گرفته است. هدف پژوهش حاضر، مطالعۀ تجربه مردان و زنان از طلاق در شهر خرمآباد بود که با روش‌شناسی کیفی و استفاده از روش نظریه زمینه‌ای انجام شد. به این منظور، سی مرد و زن طلاق‌گرفته شهر خرمآباد با روش نمونه‌گیری هدفمند و استراتژی گلوله برفی انتخاب شد. دادههای پژوهش با استفاده از مصاحبههای عمیق و نیمه‌ساختاریافته جمعآوری شده است. همچنین تجزیه و تحلیل مصاحبه‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، کد محوری و کدگذاری گزینشی صورت گرفته و از این فرایند، دادههای زیر استخراج شد: طلاق عقلانی جاه‌طلبانه، طلاق عقلانی فاعلانه، طلاق عقلانی توافقی، طلاق عقلانی منفعلانه، طلاق غیر عقلانی شتاب‌زده و اجباری، پیامدهای پس از طلاق، شکست و سقوط مالی، نداشتن شغل هنگام طلاق، برچسب اجتماعی، انزوا و طرد اجتماعی، مورد اتهام قرار گرفتن، ابژۀ جنسی قرار گرفتن، تغییر جايگاه، نیازهای عاطفی و جنسی، بازيابی خود، مديريت ارتقای اجتماعی، معاشرت‌های همگون، عدم بیان طلاق، تحلیل و تفسیر آن، آخرين راه چاره واقعیت پدیدارشده بیانگر سنخهای متنوع برآمده از ساختار و عاملیت توأمان برای افراد مطلقه است. سنخهای بررسیشده از طلاق، بیش از هر چیزی طلاق را به مسئله‌ای پیچیده و چندبعدی بدل کرده است.
Etiology of Divorce Based on the Lived Experience of Divorced Couples
(Case Study: Khorramabad City)
Karamollah Javanmard*
Introduction
The family, as a pivotal institution in human social history, has grappled with various serious issues, with divorce being a prominent example. Divorce is clearly defined as a social problem and one of the five major societal harms of the country. The aim of this study was to qualitatively examine the experiences of men and women undergoing divorce in Khorramabad city, using qualitative methodology and grounded theory. The central questions of this research are: What is the process of divorce formation in Khorramabad city, and what are the experiences of the couples involved? What motives lead individuals to choose divorce? What are their experiences and perceptions of the divorce process in Khorramabad city? How do people cope with this experience, and how can a proper analysis of different types of divorce in Khorramabad city be presented based on their representations?
Methodology
This study aimed to understand and interpret divorce among couples in Khorramabad in 1402, using an interpretive paradigm and grounded theory for data analysis. This approach is used to explore how individuals interpret their experiences, construct their worlds, and perceive their situations (Afrasiabi et al., 2019: 5). The participants included 30 divorced individuals selected through purposeful sampling with the snowball method. Of these, 12 were men and 18 were women. Data collection continued until saturation was achieved. Selection criteria included having experienced divorce, being at least one year past their legal divorce, and willingness to participate in the study. Five main categories emerged from the coded data. Semi-structured and in-depth interviews were used to gather information from participants. Each interview, lasting between 45 to 90 minutes, was recorded with a cell phone after obtaining consent. The interviewer explained the research objectives and ensured confidentiality. Interviews were conducted with the assurance that recordings would be erased after the data was transcribed. Open coding, axial coding, and selective coding were used for data analysis.
Findings
Among the significant consequences of divorce are economic impacts, especially for women, as well as psychological and spiritual effects, which particularly affect women. Social and cultural consequences are widespread and impact individuals broadly. Divorce, as a solution, holds multiple meanings for the interviewees, reflecting their diverse viewpoints. Two primary perspectives emerged among the divorced individuals: a negative view and a positive view.
Conclusion
Divorce has become a prominent social issue with significant implications for policymakers. The complexity of divorce, its various types, and its multifaceted consequences challenge uniform analysis and understanding. This research reveals how divorce impacts individuals differently across social fields and habits. Key findings include: Economic consequences are significant, including lack of financial income, unemployment, responsibility for child custody, lack of independent living space, and economic stagnation. Among these, economic dynamism and progress were commonly reported by all interviewees. Social consequences, such as stigmatization, sexual objectification, and role changes, were also prevalent. Stigmatization, in particular, aligns with Goffman’s theory of stigma, which affects personal identity and social perceptions. Divorce experiences varied based on individuals' coping strategies, with some experiencing less social fallout due to their rational approach to separation and divorce.
* Assistant Professor, Department of Social Sciences, Hazrat Ayatollah Aozama Boroujerdi University, Boroujerd, Iran.
k.javanmard@abru.ac.ir
آزاد ارمکي، تقي و دیگران (1391) «همخانگي؛ پيدايش شکل‌هاي جديد خانواده در تهران»، جامعه‌پژوهي فرهنگي، دورة سوم، شمارة 1، صص 43-77.
آمار جهانی طلاق(1402) نرخ طلاق در سطح نظام جهانی،دانشنامه ویکی پی دیای، آمار نگاری طلاق ایران، سایت https://fa.
wikipedia.
org/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82.
.
.
.
https://www.
forbes.
com/advisor/legal/divorce/divorce-statistics.
ابراهیمی‌منش، مریم (1395) شناسایی روند وقوع پدیده طلاق، ارائه یک نظریه زمینه‌ای، پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
افراسیابی، حسین و دیگران (1399) «سازگاری پرنوسان در تعاملات اجتماعی بیماران سرطانی؛ مطالعۀ کیفی در شهر اهواز»، جامعه‌شناسی کاربردی، دوره سی¬ویکم، شماره 1 (پیاپی 77)، صص 1-16.
بنی‌هاشمی، فریبا و دیگران (1398) «بررسی عوامل جمعیت‌شناختی، اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر احتمال طلاق در ایران در سال 1395»، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال چهاردهم، شماره 28، صص 7-43.
بهشتیان، محمد و فاطمه عبدی (1401) «بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی و صمیمیت به عنوان پیش‌بینی¬کننده‌های میل به طلاق در زنان ساکن شهر تهران»، پژوهش‌نامه زنان، دوره سیزدهم، شماره 39، صص 71-89.
چيل، ديويد (١٣٨٨) نگرشي جامعه‌شناختی به خانواده‌ها در دنياي امروز، ترجمۀ محمدمهدي لبيبي، تهران، افکار.
حسنی، رضا و دیگران (1393) «پیامدهای طلاق برای زنان مطلقه شهر مشهد»، مطالعات علوم اجتماعی ايران، سال یازدهم، شماره 42، صص 33-49.
حسینی، سید علی ( 1386) انتخابات تجلی مردم سالاری ، پیام زمستان، شماره 87، صص 20-21.
ریتزر، جورج (1382) نظریه های معاصر جامعه شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، سمت.
شفیعی‌نیا، اعظم و دیگران (1400) «تجربه زیسته زنان مطلقه با طلاق‌های غیر منتظره: یک مطالعه کیفی»، فصلنامه خانواده، درمانی کاربردی، دوره دوم، شماره 4 (پیاپی 8)، صص 192-214.
صادقی فسايی، سهیلا و مريم ايثاری (1392) «بازتعريف خود و ساخت هويت در میان زنان پس از طلاق»، پژوهش‌نامه زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهارم، شماره 1، صص 111-138.
------------------------------ (1393) «مطالعه جامعه‌شناختی سنخهای طلاق»، فصلنامه مسائل اجتماعی ايران، سال ششم، شماره 1، صص 131-156.
عبداللهی، اصغر و دیگران (1399) «تجربۀ طلاق از منظر زوجین مطلقه در شهر تهران (در پنج سال اول زندگی)»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره بیست¬وسوم، شماره 89، صص 143-162.
فولادیان، مجید و دیگران (1400) «تحلیل جامعه‌شناختی فرایندهای بروز رابطة فرازناشویی (مورد مطالعه: زنان و مردان متقاضی طلاق در شهر مشهد)»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره دهم، شماره 1، صص 1-37.
کرايب، يان (١٣٨٢) نظرية اجتماعي کلاسيک، ترجمۀ شهناز مسمي¬پرست، تهران، آگه.
گيدنز، آنتوني (١٣٧٧) پيامدهاي مدرنيته، ترجمۀ محسن ثلاثي، تهران، مرکز.
Becker, G. S. (1976). A Theory of Marriage: Part II. Journal of Political Economy 82: S11-S26.
Cure, R, o. (2009) Grown‐up Children of Divorce, Experiences and Health, Sweden by LiU‐Tryck, Linköping.
Fisher, A. N. Stinson, D. A. Wood, J. V. Holmes, J. G. & Cameron, J. J. (2021) Singlehood and Attunement of Self-Esteem to Friendships. Social Psychological and Personality Science, 1948550620988460.
karty M.. &- edchaz (2011) “Divorce/separation in later-life: A fixed effects analysis of economic wellbeing by gender”, Journal of Family and Economic Issues, 36.
Kruk, E. (2021) Discontinuity between pre-and post-divorce father-child relationships: New evidence regarding paternal disengagement. In The consequences of divorce: Economic and custodial impact on children and adults (pp. 195-227). Routledge.
Mendoza, J. E. Tolba, M. & Saleh, Y. (2020) Strengthening marriages in Egypt: Impact of divorce on women. Behavioral Sciences, 10(1), 14.
Oseghale, C. O.(2024) Social Work Services and the Impact of Divorce on Family Wholeness in Nigeria.
Rinaldo, R., Nisa, E. F., & Nurmila, N. (2024) Divorce narratives and class inequalities in Indonesia. Journal of Family Issues, 45(5), 1195-1216.
Van Winkle, Z. & Leopold, T. (2021) Family size and economic wellbeing following divorce: The United States in comparative perspective. Social Science Research, 96, 102541.