عوامل مرتبط با گرایش جوانان به تجرّد (مورد مطالعه: استان همدان)
محورهای موضوعی : آسیب‌های اجتماعی مرتبط با همسرگزینی، تغییر الگوهای ازدواج، طلاق و ناپایداری خانواده
سعید کیان پور
1
(استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران)
امیرعلی فرهنگ
2
(استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران)
محسن حاجیان
3
(دانش آموخته کارشناسی گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران)
کلید واژه: جوانان, تجرد زیستی, عوامل اقتصادی و اجتماعی, عوامل فرهنگی و خانوادگی و همدان. ,
چکیده مقاله :
با توجه به نظر محققان علوم اجتماعی، خانواده، کوچک¬ترین و مهم‌‌ترین نهاد اجتماعی است و ازدواج، مبنای خانواده و امری مطلوب و واجب شرعی است. تئوری‌‌های مطرحی نیز در این زمینه وجود دارد که نشان می¬دهد تمایل به ازدواج در میان جوانان تحت تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. گرایش به ازدواج در کشور، یکی از مسائل مهم محسوب می‌شود و تغییرات میزان گرایش به ازدواج در استان همدان به عنوان یکی از استان‌های کشور مورد مطالعه قرار گرفت. این تحقیق به روش پیمایشی در بین جوانان 18-35 ساله استان همدان در سال 1402 انجام شده است و با استفاده از فرمول کوکران، 388 نفر از آنان برای مطالعه انتخاب و گزینش شدند. داده‌‌های گردآوری¬شده با استفاده از نرم¬افزارSpss تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از پژوهش برای گرایش به ازدواج بیانگر آن است که میان متغیرهایی چون دلبستگی به والدین، فردی بودن انتخاب همسر، انتظار آرمان¬گرایانه از ازدواج، داشتن تمکن مالی، اعتقاد به هزینه- فرصت ازدواج، معاشرت با جنس مخالف، ارتباط معنادار وجود دارد و با پذیرش برابری جنسیتی دارای عدم ارتباط است. در نهایت نتایج حاصل از رگرسیون نشان می‌‌دهد که پنج متغیر دلبستگی به والدین، انتظار آرمان¬گرایانه از ازدواج، داشتن تمکن مالی، اعتقاد به هزینه- فرصت ازدواج، معاشرت با جنس مخالف می‌تواند 6/60 درصد از واریانس متغیر وابسته (گرایش به ازدواج) را تبیین نماید.
According to social science researchers, the family is the smallest and most important social institution, and marriage is the basis of the family and a desirable and Islamic obligation. There are theories that indicate the desire to marry among young people is influenced by economic, social and political factors. The tendency ot marry in the country is considered as one of the important issues and changes in tendency to marry in Hamadan province as one of the provinces of the country were investigated. This research was conducted among the 18-35-year-old youth of Hamadan province in year 2023, and 388 of them were selected for the study using Cochran formula. The collected data were analyzed using Spss software. Results of the research for the tendency to marry indicate that there is a significant relationship between variables such as attachment to parents, individuality in choosing a spouse, idealistic expectations from marriage, having financial resources, believing in the cost- benefit of marriage, socializing with the opposite sex. and there is no connection with the acceptance of gender equality. Finally, the regression results show that the five variables of attachment to parents, idealistic expectation of marriage, having financial resources, belief in the cost-opportunity of marriage, socializing with the opposite sex can account for 60.6% of the variance of the dependent variable (tendency to marriage).
آزاد ارمکی، تقی (1386) جامعه‌شناسی خانواده ایرانی، تهران، سمت.
آقایی، سید سعید و رؤیا طاهری بنچناری (1392) «نگرش جوانان به تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مؤثر در بالا رفتن سن ازدواج؛ مورد مطالعه، ناحیه 2 و 3 منطقه 4 تهران سال 1391»، مطالعات جامعه‌شناختی ایران، سال سوم، شماره 8، صص 75-94.
التجائی، ابراهیم و مریم عزیززاده (1395) «بررسی عوامل اقتصادی و فرهنگی مؤثر بر سن ازدواج در ایران، یک مطالعه میان¬استانی»، جامعه¬پژوهی فرهنگی، سال هفتم، شماره 3 (پیاپی 21)، صص 1-19.
امامی، عادله و دیگران (1400) «تأخیر ازدواج در ایران، تحلیل تفاوت‌های شهرستانی در الگوهای تجرد مردان و زنان»، نشریه مطالعات جمعیتی، سال هفتم، شماره 1، صص 35-65.
انتظاري، اردشير و دیگران (1396) «عوامل مؤثر بر افزايش سن ازدواج جوانان در شهر تهران»، برنامه‌ريزي رفاه و توسعه اجتماعي، دوره هشتم، شماره 33، صص 201- 269.
باقری، شهلا و دیگران (1398) «برساخت معنایی تأخیر سن ازدواج بر اساس نظریه زمینه‌ای (مطالعه موردی: دانشجویان دختر شهر مشهد)»، زن در توسعه و سیاست، دوره هفدهم، شماره 1، صص 49-69.
بودن، ریموند (1373) تحرک اجتماعی، ترجمه مومن کاشی، گناباد، مرندیز.
بهنام، جمشید (1384) جمعیت شناسی عمومی، تهران، دانشگاه.
تاج¬بخش غلامرضا و حانیه محمدی (1399) «واکاوی دلایل گرایش جوانان به زندگی مجردی و روی‌گردانی از ازدواج»، مجله جمعیت، بهار و تابستان ، سال بیست¬وهفتم، شماره 111، صص 113-133.
چابکی، ام¬البنین (1395) «روایت دختران 45 سال به بالای شهر تهران از علل تجرد قطعی»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، سال دهم، شماره 2، صص 102-123.
حبیب¬پور گتابی، کرم و غلامرضا غفاري (1390) «علل افزایش سن ازدواج دختران»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دوره، نهم، شماره 1، صص 7-37.
حسنی، محمدرضا (1392) «بررسی آثار و پیامدهای رشد سریع جمعیت بر «مضیقه ازدواج» و تجرد دختران (تحلیلی بر تجرد قطعی دختران به¬مثابه یک مسئله اجتماعی؛ چالش‌ها و راهکارها)»، ماهنامه معرفت، دوره بیست¬ودوم، شماره 6، صص 117-129.
حسینی سید حسن و زینب ایزدی (1395) «پدیدارشناسی تجربه زیسته زنان مجرد؛ جمعیت مورد مطالعه: زنان مجرد بالای 35 سال شهر تهران»، فصلنامه مطالعات اجتماعی- روان‌شناختی زنان، دوره چهاردهم، شماره 1، صص 41-72.
حسینی، حاتم و دیگران (1398) «عوامل مؤثر بر تأخیر ازدواج دختران در شهرستان¬های ایران»، توسعه محلی (روستایی- شهری)، دوره یازدهم، شماره 1، صص 147-172.
خبرگزاری مهر (1402) «کاهش ۱۳.۵ درصدی ازدواج در استان همدان»، 10 آبان، قابل دسترسی در: https،//mehrnews. com/x33nK2.
خلج¬آبادي فراهانی و دیگران (1392) «بررسـی تـأثیر معاشـرت بـا جنس مخالف قبل از ازدواج بر سن ازدواج و تمایل به ازدواج در بین دانشـجویان دانشـگاه‌هاي تهران»، فصلنامه خانواده-پژوهی، سال نهم، شماره 33، ص 7.
رحیمی، علی و دیگران (1394) «تحلیل گذار تجرد زنان و مردان در ایران طی سال‌های 1345 تا 1390»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، سال نهم، شماره 3، صص 80-109.
رشوند سرخکوله، مرجان و فاطمه وجدانی (1399) «مطالعۀ رابطۀ فردگرایی و برابری جنسیتی با ارزش ازدواج (مورد مطالعه: دختران ازدواج‌نکردۀ 20 تا 34 سالۀ شهر تهران)»، علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره هفدهم، شماره 2، صص 125-161.
رضادوست، کریم و ایمان ممبنی (1390) «بررسي رابطه بين تأخير سن ازدواج و متغيرهاي ميزان درآمد، ميزان تحصيلات و تعدادي ديگر از متغيرها در زنان شاغل»، دوفصلنامه مشاوره کاربردی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دوره اول، سال اول، شماره 1، صص 105-122.
رهبر، زینب (1393) «بررسی تأثیر عوامل تأخیر در سن ازدواج دختران تحصیل¬کرده و شاغل بر نگرش آنها نسبت به همسان¬همسری در دستگاه‌های اجرایی استان سمنان»، پایان نامه کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، به راهنمایی دکتر روزا اکرم‌پور، دانشکده روان¬شناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد، تهران مرکز.
سرایی، حسن و سجاد اوجاقلو (1392) «مطالعه نسلي تغيير ارزش ازدواج در ايران (مطالعه موردي: زنان شهر زنجان)»، مجله مطالعات توسعه اجتماعي ايران، سال پنجم، شماره 4، پاييز، صص 19-41.
شعاع كاظمي، مهرانگيز و فرح فرازنده‌پور (1398) «رابطه بين سبك زندگي و تأخير سن ازدواج در دانشجويان»، پژوهش¬نامه سبك زندگي، شماره 9، صص 125- 139.
شکوری، اعظم و دیگران (1397) «عوامل مؤثر بر عدم تمایل به ازدواج در بین کارکنان مجرد ادارات شهرستان همدان»، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، سال هفدهم، شماره 41، صص 65-94.
شهانواز، سارا و دیگران (1399) «احتمال وقوع و تحلیل حساسیت پیشران‌های تجرد در ایران 1414»، فصلنامه مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، سال هجدهم، شماره 46، صص 195-220.
عباسی شوازی، محمدجلال و مرجان رشوند (1396) «سهم ارزش ازدواج بر وضعیت ازدواج زنان 20-34 ساله شهر تهران»، نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال دوازدهم، شماره 24، صص 135-169.
عسكري ندوشن، عباس و دیگران (1397) «تفاوت‌هاي اقتصادي- اجتماعي مرتبط با سن ازدواج زنان در ايران؛ مطالعه تطبيقي دختران جوان در آستانه ازدواج و زنان همسردار 15-49 ساله»، مطالعات راهبردي زنان (كتاب زنان)، دوره بیستم، شماره 79، صص 171- 210.
علیزاده، سعیده و دیگران (1400) «اثربخشی آموزش خودشفقت¬ورزی شناختی بر ادراک اجتماعی تجرد و باور به دنیای عادلانه در دختران مجرد»، فصلنامه مطالعات روان¬شناختی، سال هفدهم، شماره 4، صص 121-140.
فخرايي، سيروس و مهناز پورتقي (1394) «بررسي جامعه‌شناختي عوامل مرتبط با ازدواج ديررس جوانان ازدواج¬كرده بالاي 30 سال شهر بناب»، مطالعات جامعه‌شناسي، دوره هفتم، شماره 27، صص 63-80.
فضل¬الهي قمشي، سيف¬الله و حيدرعلي جهانبخشي (1397) «سن ازدواج دانشجويي و قدرت تبيين‌كنندگي عوامل مختلف اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي در افزايش آن»، فرهنگ در دانشگاه اسلامي، دوره هشتم، شماره 1، صص 129-140.
کاظمی‌پور، شهلا (1388) «سنجش نگرش جوانان نسبت به ازدواج و شناخت آثار و پيامدهاي آن با تأکيد بر ازدواج‌هاي دانشجويی»، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال سیزدهم، شماره 2، تابستان، صص 75-96.
کریمی آکندي، سید جابر (1390) «بررسی عوامل مؤثر بر تأخیر در سن ازدواج دختران 25-29 سال شهرستان ساري»، پایان نامه کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی، به راهنمایی دکتر زهرا حضرتی صومعه، دانشکده روان‌شناسی و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران مرکز.
گیدنز، آنتونی (1388) پیامدهای مدرنیت، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، مرکز.
لوکاس، دیوید و پاول میر (1381) درآمدي بر مطالعات جمعیتی، ترجمه حسین محمودیان، تهران، دانشگاه تهران.
مجدالدین، اکبر (1386) «بررسی دلایل و آثار افزایش سن ازدواج دختران روسـتایی در آشـتیان»، فصلنامه پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 53، صص 375-386.
محمدپور، علی و نعمت¬الله تقوی (1392) «عوامل اجتماعی بالا رفتن سن ازدواج»، مطالعات جامعه‌شناسی، سال پنجم، شماره 20، ص 3.
مرادی، گلمراد و محسن صفاریان (1391) «عوامل اجتماعی و اقتصادی مرتبط با افزایش سن ازدواج جوانان (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)»، مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، سال سوم، شماره 7، صص 81-108.
معمار، ثریا و بهجت یزدخواستی (1394) «تجارب زیسته دختران شاغل 30 تا 49 سال از تجرد»، نشریه مسائل اجتماعی ایران، سال ششم، شماره 2، صص 149-172.
مهدوی، محمدصادق و دیگران (1395) «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر بی‌رغبتی جوانان شهری به ازدواج (مورد مطالعه: شهر تهران)»، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، دوره ششم، شماره 13، صص 33-60.
نوروزی، اعظم و دیگران (1401) «پایداری ازدواج بر اساس کیفیت رابطه والدین و دلبستگی، نقش میانجی خودشیفتگی، بیگانگی و تجربه مایی»، رویش روان‌شناسی، سال یازدهم، شماره 5، صص 183-196.
نیک¬پور، عامر و میلاد حسنعلی‌زاده (1399) «تحلیل فضایی وضعیت زناشویی در نواحی شهری و روستایی ایران»، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال دهم، شماره پیاپی 37، صص 17-32.
نیکخواه، نعمت¬الله و دیگران (1396) «سنجش نگرش دانشجویان نسبت به ازدواج و عوامل مؤثر در آن»، جامعه‌شناسی کاربردی، دوره بیست¬وهشتم، شماره 3، صص 99-122.
Berger, P., & Luckmann, T. (2023) The social construction of reality. In Social theory re-wired (pp. 92-101) Routledge.
Bloome, D. , & Ang, S. (2020) Marriage and Union Formation in the United States, Recent Trends Across Racial Groups and Economic Backgrounds. Demography, 57(5), 1753–1786. https, //doi. org/10. 1007/s13524-020- 00910-7.
Dassonneville, R. (2013) Questioning generational replacement. An age, period and cohort analysis of electoral volatility in the Netherlands, 1971–2010. Electoral Studies, 32(1), 37-47.
Döbler, T. (2022) The social Construction of Reality, A treatise in the sociology of knowledge, von Peter L. Berger & Thomas Luckmann (1966) In Schlüsselwerke, Theorien (in) der Kommunikationswissenschaft (pp. 171-186) Wiesbaden, Springer Fachmedien Wiesbaden.
Dribe, M., & Lundh, C. (2014) Social norms and human agency, Marriage in nineteenth, century Sweden. https,//doi.org/10.7551/mitpress/9780262027946.003.0007.
Dribe, M., Manfredini, M., & Oris, M. (2014) The roads to reproduction, Comparing life-course trajectories in preindustrial Eurasia. Similarity in difference, Marriage in Europe and Asia, 1700-1900. https,//doi.org/10.7551/mitpress/9780262027946.003.0004.
French, J. E., & Meltzer, A. L. (2019) Maximizing tendencies in marriage, Accentuating the implications of readily observable partner characteristics for intimates’ satisfaction. Personality and Social Psychology Bulletin, 45(10), 1468-1481. https,//doi.org/10.1177/0146167219832337.
Garenne, M. (2016) Dynamics of Marriage and Infertility in South Africa, An Analysis of Census Data, African Population Studies, 30(2), 2550-2563.
https,//doi.org/10.11564/30-2-866.
Gebel, J. Heyne, S. (2016) Delayed transitions in times of increasing uncertainty. Schoolto-work transition and the delay of first marriage in Jordan. Research in social stratification and mobility 46(Part A), 61-72. https, //doi. org/10. 1016/j. rssm. 2016. 01. 005.
Haller, M. (2002) Theory and method in the comparative study of values, Critique and alternative to Inglehart. European sociological review, 18(2), 139-158.
Hendricks, J., Powell, J., & Sheppard, R. (2009) Gender, marriage, and family in post-industrial society, An international perspective (pp. 99-124) Springer New York. https,//doi.org/10.1007/978-1-4419-0066-1_6.
Hossain, M. and R. Islam. (2013) Effects of Socio-Economic and Demographic Variables on Age at First Marriage in Bangladesh, Current Research Journal of Biological Sciences, 5(4), 149-152. https,//doi.org/10.19026/crjbs.5.5480.
Ikamari, L. (2005) The Effect of Education on the Timing of Marriage in Kenya, Demographic Research, Vol 12, 1-28. https,,/doi.org/10.4054/DemRes.2005.12.1.
Inglehart, R., & Baker, W. E. (2000) Modernization, cultural change, and the persistence of traditional values. American sociological review, 19-51.
Jelnov, P. (2023) Age at Marriage. In Handbook of Labor, Human Resources and Population Economics (pp. 1-28) Cham, Springer International Publishing. https,,/doi.org/10.1007/978-3-319-57365-6_367-1.
Kashyap, R. , Esteve, A. , & García-Román, J. (2015) Potential (Mis)match? Marriage Markets Amidst Sociodemographic Change in India, 2005-2050. Demography, 52(1), 183–208. https, //doi. org/10. 1007/s13524-014-0366-x.
Lewin, Alisa C. (2012) Marriage Patterns among Palestinians in Israel. European Journal of Population 28(3) Pp. 359-380. https, //doi. org/10. 1007/s10680-012-9264-3.
Maliki, A. E. (2011) Socio-economic status and preferences in marriage partner selection among university undergraduates in south-south of Nigeria. Edo Journal of Counselling, 4(1-2), 39-49. https,//doi.org/10.1080/09764224.2011.11885456.
Mensch, B. , S. Singh, & J. Casterline (2005) Trends in the Timing of First Marriage among Men and Women in the Developing World, Population Council, New York 10017 USA. Moro, A. , S. Mosl. https,//doi.org/10.31899/pgy6.1096.
Oppenheimer, J. A. (2008) Rational choice theory. Encyclopedia of political theory, 3, 1150-1159.
Phonchua, J. , Podhisita, C. , Jampaklay, A. , & Rittirong, J. (2017) Marriage in Kanchanaburi Province, Thailand, Who Delays, Who Does Not? Journal of Population and Social Studies, 25(4), 358-372. https,//doi.org/10.25133/JPSSv25n4.005.
Saadati, M. , & Bagheri, A. (2018) Determinants of Iranian youths’ marriage age, A parametric survival analysis approach. Social Determinants of Health, 3(4), 177-185. https,//doi. org/10. 22037/sdh. v3i4. 18529.
Salem, R. (2016) The gendered effects of labour market experiences on marriage timing in Egypt. Demographic Research, 35(11) Pp. 283–314. https,//doi. org/10. 4054/DemRes. 2016. 35. 11.
Schneider, D. , Harknett, K. & Stimpson, M. (2019) Job Quality and the Educational Gradient in Entry into Marriage and Cohabitation. Demography 56, 451–476 (2019) https,//doi. org/10. 1007/s13524-018-0749-5.
Sheykhi, M. T. (2020) Worldwide increasing divorce rates, a sociological analysis. Konfrontasi, Jurnal Kultural, Ekonomi Dan Perubahan Sosial, 7(2), 116-123. https,//doi.org/10.33258/konfrontasi2.v7i2.105.
Song Lee, B. Klein, J. L. Wohar, M. Kim, S. (2016) Factors delaying marriage in Korea, an analysis of the Korean population census data for 1990–2010. Asian Population Studies. 17(2), 1-23. https, //doi. org/10. 1080/17441730. 2020. 1781380.
Stevenson, B., & Wolfers, J. (2007) Marriage and divorce, Changes and their driving forces. Journal of Economic perspectives, 21(2), 27-52. https,//doi.org/10.1257/jep.21.2.27.
Yaseen, K., & Osman, H. (2021) Cultural change in Modern world history. International journal of Engineering, Business and Management, 5(1).
Yu, J. , & Xie, Y. (2015) Changes in the Determinants of Marriage Entry in Post-Reform Urban China. Demography, 52(6), 1869-1892. https,//doi.org/10.1007/s13524-015-0432-z.
Yurovich, L. (2010) Men's and Women's Economic Activity and First Marriage, Jews in Israel, 1987-1995, Demographic Research, 22, Article 29. https,//doi.org/10.4054/DemRes.2010.22.29.