تحلیل وضعیت خشونت خانگی در خانوادۀ ایرانی
محورهای موضوعی : پژوهش مسائل اجتماعی ایران
محسن سوهانیان حقیقی
1
(دانشجوی دکتری علوم اجتماعی دانشگاه تهران)
ایرج فیضی
2
(استادیار جامعه‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی)
کلید واژه: خشونت فیزیکی, خشونت روانی, خشونت جنسی, خشونت اقتصادی و خشونت کلامی,
چکیده مقاله :
خانواده، یکی از ارکان و نهادهای اصلی جامعه است و بر این اساس مسائل و آسیب‌های مرتبط با حوزۀ خانواده از مهم‌ترین موضوعات در بررسی مسائل اجتماعی به شمار می‌رود. از جمله مهم ترین مسائل حوزۀ خانواده، بحث خشونت خانگی است و پیش از هر نوع تبیین و آسیب‌شناسی درباره علل خشونت خانگی، به توصیفی دقیق از وضعیت خشونت خانگی در جامعۀ هدف نیاز است. بر این اساس هدف از این پژوهش، ارائه توصیفی قابل تعمیم از وضعیت خشونت خانگی در بین اعضای خانواده ایرانی، به شکل کلی و در ابعاد مختلف (فیزیکی، روانی، کلامی، اقتصادی و جنسی) است. روش انجام پژوهش، تحلیل ثانویۀ داده‌های پیمایش ملی خانواده است که جامعۀ آماری آن، کلیۀ افراد بالای 15 سال در جامعۀ ایران در سال 1397 با حجم نمونه 5027 نفر با شیوۀ نمونه‌گیری تصادفی است که از این میان، 3815 نفر متأهل و 1212 نفر مجرد هستند. بر اساس یافته‌های این پژوهش، میزان شیوع شاخص کلی خشونت در میان زوجین، 81.1 درصد است و میانگین شدت آن برابر 9.06 در مقیاس 0 تا 100 است. همچنین میزان شیوع شاخص کلی خشونت در میان والدین و فرزندان، 84.5 درصد است و میانگین شدت آن برابر 13 در مقیاس 0 تا 100 است. در میان ابعاد مختلف خشونت بین زوجین، خشونت روانی با میزان شیوع 75.5 درصد و با میانگین شدت 14.42 دارای بیشترین شیوع و شدت است. همچنین در میان ابعاد مختلف خشونت بین والدین و فرزندان، خشونت روانی با میزان شیوع 81.6 درصد و با میانگین شدت 23.84 دارای بیشترین شیوع و شدت است.
Family is one of the main social institutions and therefore, issues related to the family are considered the most important social issues. Domestic violence is the more important family problems. The purpose of this study is to provide a generalizable description of the situation of domestic violence among Iranian family members, in general and in different dimensions of violence (physical, psychological, verbal, economic and sexual). The statistical population in this study is all people over 15 years old in the Iranian society in 1397 (2018) and the sample size is 5027 people, of which 3815 are married and 1212 are single. According to the results total index of the prevalence of violence between couples is 81.1% and its average intensity is 9.06 on the scale. of 0 to 100. Also, total index of the prevalence of violence between parents and children is 84.5% and its average severity is 13 on the scale. of 0 to 100. Among the various dimensions of domestic violence between couples, psychological violence with a prevalence of 75.5% and an average intensity of 14.42 has the highest prevalence and severity. Also, among the various dimensions of domestic violence between parents and children, psychological violence with a prevalence of 81.6% and an average intensity of 23.84 has the highest prevalence and severity.
اوراعی، غلامرضا و دیگران (1398) مبانی جامعه‌شناسی مفاهیم و گزاره‌های پایه، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بليكي، نورمن (1384) طراحی پژوهشهای اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، نشرنی.
جان¬آبادی، سعید (1395) مطالعه مقایسه‌ای نوع و میزان خشونت خانگی تجربه¬شده توسط زنان و مردان متأهل شهر زابل، پايان¬نامه کارشناسی¬ارشد، گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی.
چلبی، مسعود و علی جنادله (1386) «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر موفقیت اقتصادی»، پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی (ویژه‌نامه جامعه‌شناسی)، شماره 53، صص 117-154.
سالنامۀ آماری پزشکی قانونی (1397) خلاصه سالنامه آماری پزشکی قانونی، تهران، مرکز آمار ایران.
صادقی، سهیلا (1389) «خشونت خانگي و استراتژي¬هاي زنان در مواجهه با آن (مطالعه¬اي كيفي)»، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره اول، شماره1، صص 107-142.
علیوردی¬نیا، اکبر و دیگران (1390) «تحليل اجتماعي خشونت شوهران عليه زنان، مدلي نظري و آزموني تجربي»، مجله مسائل اجتماعی ایران، دوره دوم، شماره 2، صص 95-127.
علیوردی¬نیا، اکبر و ندا یوسفی (1393) «تمایل به خودکشی در میان دانشجویان، آزمون تجربی نظریه فشار عمومی اگنیو»، فصلنامه جامعه¬شناسی کاربردی، سال بیست و پنجم، شماره 54، صص 61 -79.
فیضی، ایرج و مرضیه ابراهیمی (1399) گزارش پیمایش ملی خانواده، کرج، جهاد دانشگاهی واحد البرز.
قاسمی، وحید (1393) سیستمهای استنباط فازی و پژوهشهای اجتماعی، تهران، جامعه‌شناسان.
قاضي طباطبائي، محمود و دیگران (1383) تحقيق ملي بررسي خـشونت خـانگي عليـه زنان، جلد دهم، تهران، مركز مشاركت امور زنان نهاد رياست¬جمهوري و وزارت كشور.
کریمی، فاطمه (1386) بررسی وضعیت خشونت خانگی علیه زنان و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: شهر قم)، پايان¬نامه کارشناسی¬ارشد، گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم تهران.
منیر، محمدداوود و دیگران (1388) خشونت خانوادگی، عوامل و راه‌های مقابله با آن، افغانستان، شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر.
وامقی، مروئه و دیگران (1386) «مواجهه با خشونت خانگي در دانش¬آموزان دبيرستاني شهر تهران»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 24، صص 305-325.
Elghossain T, Bott S, Akik C, Obermeyer CM (2019) Prevalence of intimate partner violence against women in the Arab world، a systematic review, BMC Int Health Hum Rights, 2019;19, 29 10.1186/s12914-019-0215-5.
Hacettepe University Institute of Population Studies (HUIPS) Research on domestic violence against women in Turkey, (2009) ISBN, 978–975–19-4498-6, Ankara.http,//www.hips.hacettepe.edu.tr/eng/dokumanlar/2008-TDVAW_Main_Report.pdf.